Start en Blog 1: "Waar blijft het geld?" door Yuri

Start

In maart 2019 ontmoette ik voor het eerst mijn biologische moeder en de rest van mijn familie in Indonesië. In deze serie van blogs vertel ik hoe het sindsdien verder is gegaan. 

Na mijn moeder te hebben ontmoet in Indonesië, kwam ik terug in Nederland vol goede ambities. Het allerbelangrijkste vond ik dat ik mijn Indonesische moeder moest helpen aan een beter bestaan. Ik wilde haar uit de armoede helpen. Dat gunde ik haar. Zoals zij mij ook ooit leven heeft gegund. 

Al snel kwam ik er achter dat hulp op afstand behoorlijk moeilijk kan zijn. Ik had dat eigenlijk ook niet anders verwacht en was hier vanuit alle kanten wel voor gewaarschuwd. In deze serie blogs gaan jullie lezen waar jullie precies voor gewaarschuwd voor moeten zijn, mochten jullie ooit hetzelfde pad willen bewandelen.

De meeste uitdagingen worden vooral veroorzaakt door cultuurverschillen. De Indonesisch cultuur brengt een hele andere mentaliteit voort, hoe mensen in het leven staan. Hierdoor is het lastig om afspraken te maken. In het begin stuurde ik bijvoorbeeld soms geld zonder eigenlijk kritisch te zijn waaraan het nu besteed zou worden. Geld komt echter altijd ergens anders terecht dan waar het voor bedoeld was.

Je kan dan beslissen om helemaal geen geld meer te geven. Maar je kan ook kiezen voor een wat moeilijke weg. Dus … op 30 december 2022 zat ik het vliegtuig naar Jakarta en op 31 december vierde ik oud en nieuw met mijn moeder in Rangkasbitung, Banten, West Java. Mijn goede voornemens voor 2023: Mijn moeder helpen door in Indonesië te zijn.

In verschillende blogs, de een wat langer dan de ander, probeer ik mijn verschillende ervaringen uiteen te zetten. Schrijven zal in het begin wat roestig zijn, maar ik hoop dat ik in de loop van de tijd een beetje loskom en jullie ook een beetje kan amuseren. Er valt namelijk zat te lachen hier in Indonesië. 

Ik hoop vooral dat andere geadopteerde Indonesiërs zich open stellen voor de cultuur uit het moederland. Ik denk dat vele van lotgenoten zich net als ik zich vervreemd voelen van hun afkomst. Voor mezelf wil ik dat mijn komst naar Indonesië ook een plek geven. Ik probeer elke week iets te schrijven. Ben je geadopteerd maar nog nooit terug geweest of ben je ooit enkel en alleen terug geweest met je Nederlandse ouders op rootsreis dan hoop ik je te hiermee te kunnen overhalen om alsnog zelf te gaan.   

Heb je vragen en opmerkingen, stel ze gerust! Er zijn geen domme vragen en ik ben ook niet vies van een beetje discussie. 

Blog 1: "Waar blijft het geld?"

Dit artikel wordt mogelijk gemaakt door de sterke koffie van Filosifi Kopi in Blok M in Jakarta Zuid, Jakarta Selatan. Dit wordt door de Indonesiërs afgekort als Jaksel. Blok M bestond al toen mijn Nederlanders ouders mij 44 jaar geleden op kwamen halen in Indonesië. 

Vanuit Blok M vertrekken bussen naar de rest van Java: Bandung, Yogyakarta, Semarang, Surabaya en is een kruispunt waar het lot van vele mensen samenkomt.  Blok M staat nog steeds bekend om haar bruisende nachtleven met ongepolijste reputatie. Maar het gebied is ook sterk opgeknapt. De jonge generatie Indonesiërs heeft Blok M herontdekt als een hippe uitgaansplek. De buurt heeft een beetje weg van Berlijn. Waar tussen vervallen gebouwen, het traditionele aanbod van warungs en ketens ook hippe cafés, pop-up boetiekjes, expositie ruimtes en locaties voor live muziek hun plek hebben gevonden. Een bonte verzameling, die een even gemêleerd publiek trekt.  Filosofi Kopi  waar ik al een tijdje aan dit artikel loop te ploeteren is ook zo’n hippe plek. Het trekt vooral dat jonge publiek aan vrolijke Indonesiërs, die maar al te graag op de foto gaan met het hippe industriële interieur voor Tiktok en Instagram doeleinden. De koffie is er goed en niet duur! Veel van deze tentjes zijn door dat de Indonesische economie nog steeds fors groeit voor steeds meer Indonesiërs toegankelijk. Helaas geldt dat nog niet voor mijn moeder en mijn zus. 

Toen ik in 2019 uit Indonesië terug kwam, dacht ik een goede verstandhouding met mijn zus te hebben opgebouwd. Ze sprak goed Engels en ze leek alles ook te begrijpen. Vol goede moed maakte ik met haar afspraken om financiële steun of afstand te verlenen aan haar en mijn moeder. Helaas merkte ik al snel dat ik het geld dat ik naar opstuurde niet goed terecht kwam. Mijn zus kwam al snel met smoesjes dat ze meer geld nodig had. Als ik vroeg waar het geld aan werd uit gegeven en of ze foto’s kon maken van wat er gekocht dan kreeg ik geen antwoord. In de loop van de tijd ging mijn zus om de gekste redenen om geld vragen. Zo bleek ze getrouwd maar ook weer gescheiden te zijn. Om haar echtscheiding te bekrachtigen had ze geld nodig. Ook had ze geld nodig om werk te zoeken. Op een gegeven moment vroeg ze om een hoog geld bedrag, omdat ze een schuld moest aflossen. Die was ontstaan omdat ze geld had geleend en dat geld had ze weer uitgeleend aan iemand die zomaar was verdwenen. Een ontzettend slecht verhaal en ik kon niks anders dan de donaties aan mijn zus stopzetten.

De pogingen om geld te storten op een rekening speciaal geopend voor mijn moeder hadden evenmin succes. Het geld werd altijd in een keer opgenomen in de week dat het gestort was. Nog geen week later vroeg mijn moeder alweer om nieuw geld.  Ook van haar kwam er geen uitleg waar het geld aan werd uitgegeven. Een gesprek met haar aanknopen was überhaupt heel moeilijk. Zelfs in het Indonesisch wist ik niet of ze me wel begreep, of wilde begrijpen.

Ik heb uitgezocht waar nu het meeste van mijn gedoneerde geld aan op werd gemaakt. Mocht je als geadopteerde Indonesiër, ooit ook zoiets willen doen voor familie in Indonesië dan hoop ik dat dit een beetje inzicht geeft. Dit zijn de prioriteiten van mijn familie.

Dagelijks wordt er veel geld uitgegeven aan snacks. Soms weet ik niet of de snacks nou volledige maaltijden zijn of tussendoortjes. Ik heb altijd het idee dat het geld brandt in de broekzakken van mijn familie als het op tussendoortjes aankomt. Dat wordt ook door iedereen verkocht in kraampjes voor het huis of langs de straat. Het komt in allerlei soorten en maten zoals kleine gefrituurde porties tahoe en tofu, mais, vis-, en vleesballetjes aan een stokje en cireng. Net zoals bij Nederlandse snacks gaat het zelden om gezond eten. De meeste snacks hebben een weelderig bad gehad in de frituurolie. Geef ik op een willekeurige dag mijn moeder 50.000 rupiah uit het handje, dan wordt daar op diezelfde dag 30.000 rp uitgegeven aan snacks. Het lijkt niet of er bij het doen van boodschappen ver vooruit wordt gedacht. Zo zit er niets in de koelkast. Of zorgen ze dat die vakkundig leeg is gemaakt als ik langskom. Zodat ze extra geld kunnen vragen. 

Voor mijn Indonesische familie is het ook heel belangrijk om de vaart der volkeren bij te benen als het gaat om telefoons. Dit betekent dat, ook al valt er niks te eten en lekt het kakkerlakken door het dak, er altijd beltegoed (pulsa)moet zijn. Dat beltegoed kan op honderden manieren worden verkregen. Opladen in een winkel, bij een pinautomaat bij een taxichauffeur, via een vriend en noem zo maar op. De meeste pulsa wordt opgebrand aan games, het kijken van youtube filmpjes, tiktok en videobellen, waar het ook heen gaat. Iedereen lijkt er altijd vliegensvlug door heen te zijn. 20 GB (prepaid) Kost ongeveer 3 euro.  Dat klinkt niet als veel, maar daar kan mijn moeder in haar eentje een week eten van kopen. 

In mijn familie gaan de grotere bedragen in vele gevallen op aan Selamatans. Dit zijn gemeenschappelijke feestmaaltijden te ere van een aantal belangrijke gebeurtenissen. Zoals geboorte, besnijdenis, als iemand op een lange reis gaat, het openen van een nieuwe zaak en religieuze feestdagen. Selametans zijn iets prachtig want ze bevestigen de hechte band in de gemeenschap en de familie.  Ze hebben naast een religieuze, sociale betekenis ook status versterkende functie. Je kan dit misschien wel het beste vergelijken met onze kerstmaaltijd.  Hoe meer er op tafel staat en hoe meer gasten er komen, hoe beter het aanzien. De sociale druk om Selamatans te houden is groot. Je ontkomt er soms niet aan om hier forse bedragen aan uit te geven ook al is de gedachte vaak dat de kosten voor de Selamatan door de hele familie worden gedeeld. Ik weet zeker dat een deel van mijn geld hier aan is op gegaan, wat op zich goed is. Maar ik denk wel dat er belangrijkere dingen zijn. Zoals geld sparen voor als er medicijnen moeten worden gekocht of voor ziekenhuisopnames. In het verlengde van de Selamatans wordt extra geld uit gegeven tijdens en aan het einde van de vastenmaand. Net zoals in de Nederlandse cultuur is er geld nodig voor nieuwe kleren, cadeaus, feestmaaltijden en worden er giften gegeven aan diegenen die het hard nodig hebben. 

Tenslotte zijn er binnen mijn familie schulden die afgelost moeten worden. Schulden zijn gemaakt door het huishouden. Waar die ooit uit zijn ontstaan en wie er voor verantwoordelijk was, is heel vaak onduidelijk. Per dag komt er iemand langs om de afbetaling te ontvangen.  Schulden kunnen ontstaan bijvoorbeeld doordat er geleend moest worden voor een ziekenhuis opname, dokters bezoek of om medicijnen te kopen. Maar er zijn ook ‘domme’ kosten. Zoals extra geld lenen om eerder genoemde Selamatans te bekostigen, pulsa (beltegoed) te kopen of een grote aankoop te doen zoals een telefoon zonder rekening te houden met het feit dat er ook gas, water en elektriciteit moet worden betaald. 

Niet van eerder genoemde uitgaven voorzien in lange termijn behoeften. De schulden zijn lange termijn lasten. Er is in mijn moeders huis niemand die financieel verantwoordelijkheid durft te nemen voor het leven dat pakweg overmorgen begint. Het is leven van dag tot dag. 

Uiteindelijk was er 1 persoon in de familie die kon helpen met het regelen van de financiën. De dochter van de jongste zus van mijn moeder sprak ook Engels en bleek betrouwbaar. Ik denk dat het kwam, omdat zij en haar man een redelijk inkomen hebben. Via haar kwam ik er achter dat er keihard werd voorgelogen over waar geld heen ging.  In 2020 claimde mijn moeder bijvoorbeeld dat ze geld nodig had voor een nieuwe koelkast. Nadat ik ongeveer 200 euro had overgemaakt bleek dat de oude koelkast nog steeds in gebruik was. Waar de 200 euro wel naar toe was gegaan? Die vraag blijft tot nu toe onbeantwoord. Mijn nicht beheert de financiën sinds het begin van 2021. Ze werkt op de administratie van een ziekenhuis in Rangkasbitung en ik weet dat ze verantwoordelijk kan om gaan met het geld dat ik haar stuur. Van de kosten die ze maakt stuurt ze foto’s van de bonnetjes. Ook stuurt ze elke maand een screenshot van het saldo.  

Tussen 2019 tot en met 2022 stuurde ik ongeveer 1miljoen rupiah per maand (70 euro). Daarnaast heb ik extra geld gestuurd voor allerlei dingen waarvan ik dacht dat ze noodzakelijke waren, zoals een nieuwe bril, medicijnen, eten, een nieuwe telefoon voor mijn moeder, een laptop voor mijn zus en eerder genoemde koelkast. In het begin is dat geld niet aangekomen. Maar sinds ik het stort op een aparte rekening die mijn nicht beheert is alles onder controle. Is de financiële schade groot?  Nee, maar het vertrouwen dat mijn moeder en zus in staat zijn om goed met geld om te gaan is klein. 

Met het oog op de toekomst, om een beter leven voor mijn moeder te kunnen garanderen op lange termijn moesten er grotere investeringen worden gedaan. Die last wilde ik niet in de handen van mijn nicht leggen. Ze vertelde me dat mijn zus en moeder afgunstig waren omdat zij het geld beheerde en dat de familie haar onder druk zette om meer geld aan mij te vragen. 

Waar mijn moeder, en zus totaal aan voorbij gaan is het feit dat ze echt geld nodig hebben om hun bestaan te verbeteren. Dat geld kunnen ze niet elke keer uitgeven aan snacks en andere korte termijnbehoeften. 

Elke keer als het regent komt water door het dak van het huis naar binnen en als het heel hard regent dan komt het water via het riool en de afwatering naar boven. Alles in het huis is verschimmeld of verrot en stinkt. De sofa in de woonkamer wordt bevolkt door ongedierte. Mijn moeder heeft bijna geen inkomen en is volledig afhankelijk van haar familie en liefdadigheidsinstanties zoals de moskee. Mijn zus die in 2020 voor werk naar Jakarta is verhuisd voor werk gaat gebukt onder een schuldenlast en is niet in staat om mijn moeder structurele ondersteuning te bieden. 

De wereld draait te snel voor mijn moeder om zelf uit de armoede te komen. Ik denk ook dat ze mentaal niet in staat is om er zelf boven op te komen. Haar leven is zwaar en traumatisch geweest. Ze is nu in de zestig en in Indonesië wordt je niet veel ouder dan 70. Daarom vond ik het absoluut noodzakelijk om er zelf op toe te zien dat alles goed komt voor mijn moeder. Dus zit ik nu hier! 

In het volgende deel lees je wat er nog meer bij kwam kijken om de beslissing te maken om naar Indonesië te gaan.