Blog 5: “Een huis voor mijn Indonesische moeder” door Yuri

In mijn vorige verhaal hebben jullie kunnen lezen over welke doelstellingen ik wilde waarmaken voor het einde van 2023. Verbeterde huisvesting en woonomstandigheden voor mijn moeder noemde ik daarbij als eerste. In dit artikel lezen jullie wat ik tot nu toe van deze doelstelling heb kunnen realiseren. 

Als buitenlander is het niet mogelijk om op persoonlijke titel een huis in bezit te hebben. Voor mij is dat wel een beetje pijnlijk omdat ik zelf natuurlijk in Indonesië geboren ben en mijn moeder Indonesisch is. Het is wel mogelijk om via constructies in het bezit te komen van een huis. Zo kun je een bedrijf of stichting oprichten en via die constructie in vastgoed investeren. Wat dus ongeveer gelijk staat aan kopen. Dan is het huis in je bezit en niet de grond, die lease je dan van de huidige eigenaren of de grondbezitter. Je mag dan maximaal 30 jaar het huis bezitten. Of ik nou deze regels helemaal goed uitleg? Ik nodig jullie uit om met me mee te Googelen. De regels rond huizenbezit zijn ingewikkeld. 

Een andere manier om een huis in bezit te krijgen is trouwen en het samen met je Indonesische echtgeno(o)t(e) te kopen. Voor mij zijn er voldoende enthousiaste huwelijkskandidaten hier in Indonesië. Maar ik vind dat nog een beetje te vroeg. Bovendien weten we niet wat de toekomst mij gaat brengen met betrekking tot werk. Ik heb hier slechts een contract voor een jaar. 

Een andere optie is om een huis te kopen via mijn moeder. Zodat het huis in haar bezit is, waarbij ik de volledige financiering doe. Dit zou een schenking betekenen. Uiteraard gun je je moeder het allerbeste, maar deze constructie valt of staat bij het kunnen vertrouwen van je familie. Van een hechte vertrouwensband, dat voelen jullie misschien wel aan uit sommige bewoordingen, is nog niet echt sprake.

Het huidige huis van mijn moeder is een bouwval. Ik vind dat je het nog net geen krot mag noemen omdat het oorspronkelijk wel een goed bewoonbaar huis is geweest. Daarnaast ziet mijn moeders huis er bij lange niet hetzelfde uit als de huisjes in de krottenwijken van Jakarta, waar woningen uit golfplaten, televisie dozen en bouwafval bestaan. Ik moet zeggen dat ik er daar ook steeds minder van zie.

Maar zoals ik in een eerdere blog beschreef. Als het hard regent, dan is er geen plek droog in het oude huis. Het huis staat op het laagste punt in de kampung dus al het water stroomt in de richting van mijn moeders huis. Daar komt dus ook het rioleringswater naar boven als de afwatering de druk niet meer aankan. Mijn moeder woont samen met twee van haar zussen, allen weduwen, in het oorspronkelijke ouderlijke huis. Ook de kinderen van mijn tantes die te arm zijn om een eigen huis te huren wonen er, maar het is niet altijd duidelijk wie er nu wel of niet in het huis woont en wie er nu wel echt familie is. De inwonende kinderen betalen geen huur, maar zorgen wel voor veel onderhuidse spanning in het huis.

Het huis is in het bezit van de familie. Maar een eigendomsakte ontbreekt. Die moet opnieuw worden opgesteld. Dit zou betekenen dat het huis verdeeld zou worden over de nog in leven zijnde broers en zussen. Geen enkele broer of zus wil dit omdat ze dan ook verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor het betalen van de energie en water rekeningen en de reparaties van het huis. Het huis opknappen is bijna geen optie, het zou bijna even duur zijn als slopen en opnieuw bouwen. En als ik dat zelf zou doen zou het huis nog steeds in het bezit zijn van de hele familie. Daarom vond ik een ander huis kopen de beste optie.

Al in 2019 was mijn oog gevallen op het ‘Witte Huis’ tegenover dat van mijn moeder. Dat was toen nog bewoond maar in 2022 bleek het leeg te staan. Ik heb het steeds over het ‘Witte Huis' maar ik weet eigenlijk niet hoe dat hersenspinsel in mijn hoofd is ontstaan omdat het huis geen enkele witte muur heeft. Het witte huis is groot en heeft twee verdiepingen. Met op de begane grond, woonkamer, eetkamer, keuken en een badkamer. Ook is er een kleine slaapkamer en een grote ontvangstruimte die ook gebruikt kan worden als winkel. De bovenverdieping heeft 3 slaapkamers, een opslagruimte en een mooi ruim balkon. Het belangrijkste voordeel van dit huis is dat het vrij is van overstromingen, het dak niet lekt en de schade met betrekking tot achterstallig onderhoud te overzien is. Met wat kleine reparaties en schoonmaak zou het huis prima bewoonbaar kunnen worden gemaakt voor mijn moeder. Weliswaar niet het droomhuis in Bali style maar een enorme verbetering met de omstandigheden waarin ze nu verkeert.  

Begin februari 2023 besloot ik om het huis te kopen. Ik schatte de situatie zo rooskleurig in dat ik bereid was om mijn moeder het huis, waarde ongeveer 12.000 euro* te schenken. Mocht mijn moeder komen te overlijden dan zou het huis in het bezit komen van mijn zus. De onderhandelingen over de koop gingen voortvarend. Want de eigenaar had het geld hard nodig. Op een gegeven moment kon ik de prijs zelfs voor onder de 9.000 euro krijgen. De koop was bijna rond tot ik in Jakarta tijdens een random bezoek aan de McDonalds een wijze oude man ontmoette. Dit is overigens geen verzonnen bruggetje naar de gebruikelijke alinea die ik besteed aan het beschrijven van een koffietent in mijn verhalen. We raakten in gesprek met elkaar omdat we beiden niet konden uitvinden hoe we een koffie moesten bestellen via het digitale bestelscherm. Te moeilijk voor ons oude mensen.

Nu ik het er dus trouwens toch over heb… Een van de plekken waar het ’s nachts altijd nog gezellig is en waar je goede koffie kan krijgen is de McDonald's. Omdat de Starbucks in Kemang om 0.00 uur dicht gaat, dwaal ik dan hier naar toe. Mensen die mij kennen zullen beamen dat ik altijd trek heb in een Big Mac menu en dat ik dat altijd kan combineren met koffie. Ik denk dat ik zelfs mijn huwelijk hier zou vieren. De MCDonald's is populair in Indonesië, maar de big macs en frietjes staan niet op nummer 1 in het lijstje van meest bestelde menu’s. In Indonesië lijkt het aanbod van de MCDonalds op dat van de KFC. Er wordt meer kip met rijst besteld dan hamburgers met frietjes. 

Terugkomend op de wijze oude man. Die kon niets anders dan bewondering uitspreken voor mijn ambities. Maar op het feit dat ik huis wilde doneren aan mijn moeder gaf hij flink tegengas. Met betrekking tot een huis zou hij zelf nog geen geld aan een familielid geven, al was het zijn Siamese tweelingbroer. Bij de aankoop van het huis zal nergens mijn naam in de koopakte vermeld staan. Dit geeft andere ‘echte’ familieleden de kans om er een financiële slag uit te slaan, bijvoorbeeld na het overlijden van mijn moeder. Kwaadwillende familie neemt dan langzaam bezit van het huis en weigert tenslotte te vertrekken. Eigenlijk had de man gelijk want dat kon je nu al zien met het bestaande huis. Kinderen van mijn tante zijn er bij in getrokken en claimen stukje voor stukje het huis op. Daarnaast zorgen ze voor overlast in de buurt en niemand die er wat van durft te zeggen. Bovendien hoe goed kende ik mijn moeder nu echt om haar na 2 jaar al zoveel geld toe te vertrouwen? Tot nu toe had ze er alleen (al dan niet bewust) misbruik van gemaakt.

Na vier kipnuggets besloot ik daarom van de koop af te zien. De koopconstructie kon ik terugdraaien naar een huurconstructie. Met afdingen betaal ik nu 750 euro per jaar. De huurbetaling staat op naam van mijn nicht. Omdat ik het huis niet zou kopen hoefde ik ook niet all-in te gaan met de reparaties. 

Het coördineren van de reparaties aan het huis was een flinke opgave. Het was al moeilijk om een betrouwbare aannemer te vinden. De eerste week van de verbouwing huurden we  ‘De vriend van de familie' in.  Die hadden we In 2019 ook al ingeschakeld om het destijds lekkende dak te repareren. Hoewel hij alles met een botte zaag en op blote voeten deed, leverde hij uiteindelijk zijn werk naar behoren op (al lekt het dak na 3 jaar weer, maar dat is niet zijn schuld). Helaas was de reparatie van het ‘Witte huis’ echter niet iets  te veel gevraagd. Bij het inschatten van het werk ging hij al pijnlijk de mist in. Hij bestelde te weinig materiaal en moest elke keer bijkopen. Ook kreeg hij  het werk niet af in de door hem ingeschatte tijd. Timmeren kon hij wel maar metselen en stukadoren duidelijk niet.  In de eerste twee weken verloor ik hierdoor veel geld en moest ik hem helaas ontslaan. Het verlies bedroeg ongeveer 500 euro. Dat was te overzien, maar al het werk moest wel opnieuw worden gedaan. 

Mijn lieve nicht wilde graag helpen met het coördineren van de verbouwing. Maar met drie jonge kinderen was dat vrij lastig. Daarom besloot ik zelf naar Rangkasbitung* te gaan en daar enige tijd te verblijven om de verbouwing te coördineren. Met de tweede aannemer had ik  wel geluk. Het lukte hem in een relatief korte tijd de klus te klaren. Dat deed hij bijzonder behendig, zonder hulp van elektrisch gereedschap. Maar enkel met een hamer en een scherpe zaag. Ook was hij snel en adequaat met het aanleggen van de waterleiding. Binnen een maand was al het nodige werk gedaan en was het huis volledig bewoonbaar. 

Wat heb ik door de aannemer laten doen aan het witte huis? De waterleidingen van het huis zijn vervangen. Er is een druktank op het dak geïnstalleerd zodat er altijd waterdruk is, dus stromend water in de keuken en de badkamer. Alle rotte houten vloerdelen zijn vervangen. Daar waar ze los zaten heb ik ook de plafondplaten laten vervangen. Ook zijn er een aantal kozijnen vervangen, die waren totaal uitgehold door termieten. Ik vond het een beetje ver gaan om ook alle deuren in het huis te vervangen. Deze heb ik ook plaatselijk laten repareren. Een paneeltje erover en ze gaan weer prima open en dicht. In de keuken zijn de muren gerepareerd. Al het loszittende tegelwerk is weg. Er is een fatsoenlijke gootsteen en afvoer geïnstalleerd. Het plafond in de keuken moest in zijn geheel vervangen worden. In de overige vertrekken zijn alle grote gaten in de muur gerepareerd. 

De aannemer is in totaal 20 dagen aan het werk geweest voor een dagloon van 450.000 rupiah per dag. Dat is omgerekend nog geen 550 euro. De kosten voor het materiaal bedroegen in totaal nog eens 250 euro. 

Tenslotte heb ik ook een elektricien laten komen. In het huis zijn alle loszittende elektrische leidingen weer vastgezet. Alle kapotte en onveilige stopcontacten heb ik laten vervangen. De kosten voor de elektricien waren inclusief materiaal nog geen 60 euro voor twee dagen werk. Dus voor een bedrag onder de 1000 euro heb ik het ‘Witte Huis’ dat al 2 jaar leegstond, weer bewoonbaar gemaakt .

De grootste uitdaging bij de verbouwing kwam nadat de aannemer klaar was. Want het huis moest grondig schoongemaakt worden en daar waar mogelijk wilde ik alle lelijke en kale stukken muur en hout van een likje verf voorzien. Dat zijn klusjes die je prima zelf kan doen samen met hulp van de familie. Maar uiteraard waren er enorme inzichtelijke verschillen over hoe je nu een huis schoonmaakt. Het huis schilderen was al helemaal een bijzaak. Mijn moeder en haar familie zijn door de jaren heen gewend om om de troep heen te leven en ze lijken zich niet te storen aan de rotzooi, zolang de tegelvloer waar ze op zitten maar schoon lijkt. Wat er aan de muren kleeft of wat er langs naar beneden komt. Dat lijkt ze niet zo te deren. Omdat er geen warm water uit de kraan komt, is mijn moeder ook niet gewend om een warm sopje te maken. Alles wat met een bezem te bereiken is, wordt schoongemaakt. Maar alles wat aankoekt, lijkt voor eeuwig vast te zitten. Op sommige plekken zit schimmel op de muur. Dat veroorzaakt een muffe lucht in het huis. In een tropisch klimaat met hoge luchtvochtigheid ontkom je er misschien ook niet aan, dat is hetzelfde met termieten, mieren en kakkerlakken, die vind je zelfs in de schoonste huizen. Maar net als met ongedierte is schimmel prima schoon te maken met professioneel schoonmaakmiddel voor nog geen 2 euro per liter te koop bij de plaatselijke doe-het-zelf zaak. Bij wijze van kleine uitzondering gaf ik mijn moeder 100.000 rupiah in cash om het probleem op te lossen. 

Helaas moest ik voor werk naar Singapore en kon ik niet toezien op de schoonmaak van het huis en de uiteindelijke verhuizing. Toen ik terugkwam, was uiteraard de vloer schoon. Maar alle spullen, het kan ook niet anders, waren vakkundig om de troep die er  omheen was gezet. Er was geen poging gedaan om de schimmel op de muren te verwijderen. De 2 Euro was waarschijnlijk weer aan snacks uitgegeven. Toen kwam ik enigszins tot een soort van bezinning. Als mijn moeder tevreden is met het huis en kan leven in deze situatie, zich niet stoort aan alle kleine tekortkomingen, dan is het eigenlijk wel prima. Ik besloot me er niet verder aan te storen en haar vrij te laten om het huis te bewonen en in te richten. Volgens mij is dat in de loop van de tijd goed uitgepakt. Ik kom elk weekend op bezoek en elke keer is er een detail van het huis in positieve zin veranderd 

Zo waren op een dag ineens alle roestige spijkers uit de muur verwijderd. Ik had hier ooit voorzichtig een opmerking over gemaakt omdat ze een gevaar vormden en omdat het er erg lelijk en goedkoop uit zag. Aan de grootste roestige spijker die mijn moeder onmogelijk op eigen kracht uit de muur kon halen, was een klok opgehangen. Ook waren op een dag nieuwe gordijnen aangebracht in de huiskamer en de slaapkamer van mijn moeder. De kleur van de roeden (goudgeel) en de gordijnen roze, grijs en zwart waren niet naar mijn smaak. Maar ik moet ook niet zeuren. Ik was al blij dat mijn moeder is gaan meedenken met de inrichting. 

Het allerleukste wat mijn moeder heeft opgepakt is mijn opdracht aan haar voor als ze een wandeling gaat maken in de buurt,  om plantjes en stekjes te verzamelen om op te kweken voor thuis. Plantjes maken het huis wat vrolijker. Daar is ze heel langzaam mee begonnen en ik heb het idee dat ze er ook wel gevoel voor heeft. 

Ik denk dat ik de doelstelling die ik had opgesteld in het begin van het jaar ruimschoots heb gehaald voor het einde van juni 2023. Als bekroning hierop vond ik dat ik mijn moeder ook wel een beetje kon belonen met wat extraatjes. Voor de zitkamer heb ik een zithoek aangeschaft en voor het balkon en de patio een stel tuinstoelen. Dat laatste was meer uit eigenbelang omdat ik nog steeds niet op de grond kan zitten met mijn logge westerse motoriek. In de grote ruimte op de begane grond heb ik een nieuwe TV aangesloten waarop mijn moeder elke dag haar favoriete soap opera kan kijken. Ook heb ik een wasmachine gekocht. Het scheelt haar veel zware arbeid op dag. Voor 2024 heb ik een extra investeringsronde gepland. Ik zit te denken aan het inrichten van  één kamer op de bovenverdieping  als slaapkamer voor mijn zus. Misschien wil ik ook een kamer inrichten als logeerkamer zodat ik kan overblijven. Installatie van een boiler voor warm water en het verbeteren van de keuken staat ook op de planning. Dat is nu nog steeds een donker hok. Ook wil ik wat mooie tapijtjes kopen. 

Mijn volgende verhaal gaat over iets heel anders, want nu ik hier bijna een jaar zit denk ik dat ik een prima voorstelling kan maken van wat als ik niet geadopteerd zou zijn. In het volgende artikel laat ik mijn fantasie hier over de vrije loop. 

*Ik zal binnenkort ook een blog wijden aan Rangkasbitung, de geboorteplaats van mijn moeder, de moeder van Eddie van Halen en inspiratiebron voor Max Havelaar (één van de bekendste Nederlandse literaire werken).