Blog 2: "Terug naar Indonesië" door Yuri

In mijn vorige blog konden jullie lezen over de belangrijkste beweegreden om naar Indonesië te gaan: Ik wil graag mijn familie aan een beter leven helpen. Maar op grote afstand voelde ik mij onmachtig. Maar er zijn nog meer redenen waarom ik naar Indonesië wilde. In dit artikel, dat ik schrijf vanuit koffie tent Bukan Ruang in Kemang vertel ik over de argumenten die ik gebruikte om mijn achterban over te halen om hier te zijn. En wat moet je eigenlijk zelf op een rijtje hebben in je hoofd om deze keuze te maken. 

Eerst iets over Bukan Ruang in Kemang. Het is een schattig café met goede koffie. Perfect ingericht om te werken. Om de 2 meter zit een stopcontact en de tafels en stoelen zijn ergonomisch. Het zit vol met andere thuiswerkers, maar toch is het rustig. Een koffie kost gemiddeld 26.000 rupiah. Dat is ongeveer 1,60 naar boven afgerond. Een bordje Nasi Goreng heb je ook al voor 3 euro en kommetje bakso voor 2 euro. Gemiddeld ben je met alle versnaperingen zo’n 12 euro per dag kwijt. Prima te doen dus toch?  

Tot nu toe leef ik hier een geweldig leven. Ik heb een Nederlands salaris maar ik heb Indonesische kosten. Om eerlijk te zijn het is altijd een droom geweest om ooit naar Indonesië terug te gaan. Jullie hebben wellicht al eerder kunnen lezen dat veel van mijn leven om Indonesië draait. Mijn eerste spreekbeurt op school ging over Indonesië, ik heb Indonesisch gestudeerd in Leiden. De moeder van mijn dochter is ook in Indonesië geboren en voordat ik aan deze lange trip begon ben ik misschien wel 15x op vakantie geweest naar Indonesië. Dit alles om misschien wel antwoord te krijgen op die oh zo bekende vraag die ook leeft bij andere geadopteerde Indonesiërs: Waar voel ik me nu echt thuis? Ik ben opgegroeid in een Nederlands dorp en ik heb me daar altijd als een vreemde gevoeld. 

Het jaar 2022 bood de perfecte timing om de stap naar Indonesië te maken want verschillende gunstige omstandigheden kwamen samen in een korte periode. Mijn carrière zat in een geweldige flow waardoor ik een baan kon accepteren in Singapore. Met een beetje onderhandelen kreeg ik het voor elkaar om in Indonesië te wonen en in Singapore te werken. Dankzij de Corona periode was thuiswerken volkomen acceptabel geworden. De enige voorwaarde was dat ik ongeveer in dezelfde tijdzone zit als mijn klanten. Het allerbelangrijkste was de zegen van mijn familie in Nederland en vooral die van mijn dochter (16) zonder haar begrip en nadrukkelijke toestemming was ik niet gegaan. Uiteraard moest ik de belofte doen dat ze me zoveel mogelijk in Indonesië kon opzoeken.

De stap naar Indonesië klinkt als een sprong in het diepe. Maar in mijn hoofd heb ik deze wel overwogen gemaakt. Een goede baan met een constant inkomen vond ik een absolute vereiste. Een andere voorwaarde voor mij was dat ik genoeg spaargeld had om financiële risico’s te dragen. Daaronder valt ook een buffer om terug te kunnen keren naar Nederland. 

Het is belangrijk dat je via werk een werkvergunning regelt (KITAS) zodat je zonder zorgen langer dan 30 dagen in Indonesië kan verblijven. Ik denk zelf dat het daardoor als ZZP-er behoorlijk lastig kan zijn om in Indonesië te verblijven. Het vinden van opdrachten als je geen Indonesisch spreekt is een grote uitdaging en uiteraard het gemiddelde uurloon is een stuk lager.  Mocht je gaan zorg dat je welbewust bent voor de financiële gevolgen van je verhuizing.  Ga zonder schulden en enkel met je eigen geld. Probeer van niemand afhankelijk te zijn. 

Ik voelde sterk de verantwoordelijkheid om dit helemaal zelf te doen. Ik heb aan niemand geld hoeven te vragen om mijn vliegreis te betalen. Als ik geen goed overzicht had van alle financiële gevolgen was ik niet gegaan.

Wat gaat er gebeuren  met je pensioen, je verzekeringen en al die andere financiële rompslomp? Zorg dat je voor 100% kunt overzien wat de gevolgen zijn als je een tijdje in het buitenland gaat werken. 

Mijn grote voordeel, dat mag meer een geluk bij een ongeluk genoemd worden, was dat ik niet veel materiele bezittingen had waar ik veel waarde aan hechtte. Geen eigen huis, geen dure spullen waar ik bijzonder op gesteld was en geen auto. In totaal verhuisde ik naar Indonesië met 1 koffer en 1 backpack. Spullen met emotionele waarde (zoals fotoalbums) liet ik bij mijn Nederlandse ouders achter. 

Zoals jullie al hebben kunnen lezen ben ik geen onbekende met Indonesië.  Over een tijd van 20 jaar ben ik regelmatig terug geweest. Ik heb hierdoor veel van de cultuur verschillen te leren begrijpen en heb geleerd ermee om te gaan. Dat was natuurlijk vooral door de bril van vakantieganger. 

Nu is de grootste uitdaging te ervaren hoe het is om langer dan 30 dagen in Indonesië te zijn. Wat wordt er dan van je gevraagd? Voor mij was het op mentaal gebied echt mouwen opstropen. Met ‘Geduld 2.0’ als motto.  Ben je ook een geadopteerde Indonesiër met dezelfde ambities? Dit is volgens mij de juiste instelling om terug te gaan:

Het allerbelangrijkst is dat je absoluut moet beseffen dat je geen verbeterde versie van een Indonesiër bent omdat je geadopteerd bent. Je bent bevoorrecht maar dat geeft je niet het recht om het beter te weten. Ik moet toegeven dat ik het hier soms behoorlijk lastig mee heb gehad. Je denkt dat je met je ‘Westerse’ inzicht sneller problemen de baas bent. Maar ga er maar aan staan bij een temperatuur van 38 graden Celsius.  Stel je nederig, leergierig en begripvol op en kopieer de glimlach en hoe mensen hier tegen alles aanlachen. Erger je niet, verbaas je slechts.  

Ik heb moeten toegeven dat er onoverbrugbare cultuurverschillen zijn. Ook al zal je dat heel graag willen je zal nooit echt een Indonesiër worden. Voor mij is dat soms pijnlijk.  Praktische voorbeelden: op mijn leeftijd (44 jaar) kan ik niet meer wennen aan de hele dag op de vloer te zitten, laat staan er op te slapen. Ik probeer zoveel mogelijk Indonesisch te leren door het te praten, maar daar heb ik het moeilijk mee, omdat ik op werk alleen maar Engels praat. Mijn familie praat Bahasa maar vooral Soendanees dat is geen accent, maar echt een aparte taal zoals ook het Javaans. Het zijn complexe talen. Elke taal kent meerdere subtalen, bestemd voor verschillende sociale klassen. Bahasa is alleen ingevoerd als universele taal voor Indonesië. Zoals Engels dat een beetje voor Europa is. Het is een illusie om Soendanees snel onder de knie te krijgen. 

Als Nederlander ben je gewend een direct en eerlijk antwoord te geven op vragen. In Indonesië zeg je bijna overal ja op en in heftige gevallen nog niet. Ja zeggen als het antwoord nee is … krijg dat er maar uit bij jezelf, die omslag heb ik nog niet kunnen maken. Al kan ik van mijzelf al bijzonder vaag zijn.  

Concluderend: Met een beetje kunst en vliegwerk, zonder Indonesisch te spreken dan krijg je de meeste praktische dingen wel voor elkaar. Voor vele expats wordt alles door het bedrijf geregeld. Ik wil echter alles zoveel mogelijk zelf regelen. Ik voel me nooit te oud om te leren. Maar als je het hebt over een volledige her-synchronisatie met de innerlijke pinda in mijzelf, ik denk dat ik niet verder kom dan 30%. 

Ik hoop dat ik in het komende jaar echt vorderingen zal maken om mij de Indonesische taal en cultuur nog meer eigen te maken. Dat kunnen jullie uiteraard hier lezen.  Laat gerust jullie reacties achter over hoe jullie het zouden aanpakken als je naar Indonesië verhuist. 

In het volgende deel lees je wat het vraagt om een goede start te maken in Jakarta.